Ικαρία: Μύθοι, αλήθειες και εκπλήξεις -

Έχεις αναρωτηθεί πώς ένα μέρος σε συνεπαίρνει τόσο ώστε να αποφασίσεις να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου εκεί ή αν είναι η Ικαρία ένας από τους μοναδικούς τόπους -τουλάχιστον στην Ελλάδα- που το καταφέρνει αυτό;
«Η αλήθεια είναι πως η “πραγματική” Ικαρία ή καλύτερα η Ικαρία που θα γνωρίσεις αν ζήσεις για μεγάλο διάστημα, είναι πολύ μακριά απ´αυτό που προβάλλεται τα τελευταία χρόνια ως “Blue Zone” προορισμός ή “το μέρος που οι άνθρωποι ξεχνούν να πεθάνουν”.

Ξεκινάω μ´αυτά τα λόγια της Δήμητρας, ενός εκ των δύο κοριτσιών που μας διηγούνται παρακάτω την εμπειρία ζωής τους για την απόφασή τους να κατοικήσουν μόνιμα στο νησί.
Φαντάζει «εξωπραγματικό» για μας, τους κατοίκους των πόλεων μια τέτοια κίνηση. Κι όμως, οι νέοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο πίσω στη φύση, εξερευνώντας μ´ έναν τρόπο τον ίδιο τους τον εαυτό, όπως μας εκμυστηρεύονται η Δημήτρα και η Χρύσα.

Διαβάζοντας στη συνέχεια θα διαπιστώσετε καταρχάς, ότι τα κορίτσια αποτελούν έναν καταπληκτικό ταξιδιωτικό οδηγό για το νησί. Θα μάθετε κι άλλα πολλά, όπως για τα μυστικά της Ικαρίας τα οποία μπορείτε να ανακαλύψετε και εσείς στις επόμενες διακοπές σας εκεί, γιατί, εντάξει, δεν πάμε όλοι για να μείνουμε! Αφήστε που δεν μας θέλουν κιόλας! Θέλουν την ησυχία, να απολαμβάνουν την κάθε στιγμή και να ζουν το τώρα ουσιαστικά. Η αναζήτηση, δηλαδή, όλων εκείνων των πραγμάτων που αποτελούν για μας «διακοπές», για τους Ικαριώτες είναι απλώς τρόπος ζωής.

Ισχύει πως την Ικαρία ή θα τη λατρέψεις ή θα τη μισήσεις;
Χρύσα:Αυτό ακούγεται γενικά και οι ίδιοι οι ντόπιοι το λένε. Έχω ακούσει για ανθρώπους που ήρθαν, έμειναν δυο μέρες και έφυγαν άρον άρον μη μπορώντας τη ζωή εδώ και άλλους που αναβάλλουν συνεχώς την επιστροφή τους θέλοντας να μείνουν όσο περισσότερο γίνεται. Η αλήθεια είναι ότι οι ρυθμοί της ζωής, ο τρόπος σκέψης και δράσης των ανθρώπων είναι πράγματα που ή θα μπορέσεις να ζήσεις μ´αυτά και να τα λατρέψεις ή απλά δεν θα μπορέσεις να συμβαδίσεις και να το αντέξεις, αλλά να το μισήσεις δεν ξέρω, βαρύ ρήμα (γελάει!).

Τι χαρακτηρίζει τους Ικαριώτες;
Δήμητρα: Το χιούμορ σίγουρα τους χαρακτηρίζει! Οι Ικαριώτες είναι απίστευτοι πλακατζήδες.Τους αρέσει να κάνουν πλάκες και αστεία μεταξύ τους και να στήνουν ολόκληρες ιστορίες. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της διάθεσης που τους χαρακτηρίζει βγάζουν για όλους παρατσούκλια. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι εσύ ο ίδιος μπορεί και να μην γνωρίζεις το παρατσούκλι σου -που σίγουρα έχεις- γιατί απλά δεν αναφέρεται ποτέ μπροστά σου αλλά το χρησιμοποιούν πάντα οι άλλοι μεταξύ τους για να αναφερθούν σε σένα! Πλακατζήδες όσο δεν πάει, δηλαδή! Τόσο που ένας νέος στο νησί μπορεί και να το παρεξηγήσει αλλά αν τους μάθεις είναι πραγματικά απολαυστικοί. Επίσης, η αλληλεγγύη είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους, ότι δηλαδή θα νοιαστούν για τον διπλανό τους, δεν θα τον κοιτάξουν με φθόνο ή ζήλια γι’ αυτό που έχει, ενώ είναι πολύ δεκτικοί στο νέο. Εμάς, για παράδειγμα, οι ντόπιοι μας αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή που ήρθαμε στο νησί και νιώσαμε αυτή τη ζεστασιά και την ασφάλεια χωρίς ουσιαστικά να γνωρίζουμε κανέναν από πριν.

Ο χρόνος δεν έχει σημασία στην Ικαρία;
Xρύσα: Νομίζω ότι γενικότερα έξω από τα αστικά κέντρα και ειδικά σε τόσο μικρά μέρη ο χρόνος τείνει να κινείται πιο αργά. Εδώ στην Ικαρία αυτό είναι αρκετά εμφανές. Πολλά πράγματα που παραπέμπουν σε βιασύνη γενικά αποφεύγονται, για παράδειγμα δύσκολα θα ακούσεις να κορνάρει κάποιος στο δρόμο. Πάντως δεν είναι ότι δεν έχει και σημασία ο χρόνος, απλά από τη μια όλοι καταπιάνονται με τόσα πολλά πράγματα που είναι δύσκολο τελικά να έχεις κάτι στην ώρα του κι από την άλλη τους αρέσει να περνούν χρόνο μεταξύ τους, οπότε όταν μαζεύονται δύσκολα φεύγουν ακόμη κι αν έχουν δουλειές να κάνουν.

Ποιο είναι το μυστικό της μακροζωίας του νησιού;
Δήμητρα: Το “μυστικό” της μακροζωίας του νησιού δεν είναι κάποια υπερτροφή ή κάποιο βότανο! Είναι κυρίως η φιλοσοφία ζωής των ανθρώπων και η νοοτροπία τους. Μετά από πολλές συζητήσεις με ηλικιωμένους ανθρώπους, το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι η μακροζωία τους οφείλεται στις σχέσεις των ανθρώπων, στην αλληλεγγύη που υπάρχει μεταξύ τους όπως επίσης και στο γεγονός ότι δεν χάνουν το νόημα για τη ζωή. Παραμένουν δραστήριοι μέχρι τα βαθιά γεράματα. Θα συναντήσεις ανθρώπους 85- 90 χρονών που συνεχίζουν κανονικά τις δραστηριότητές τους και δεν τα παρατάνε. Έχουν τους κήπους τους, τα ζώα τους και τις δουλειές τους.

Η κυρία Μαρίκα, η γυναίκα που μου μαθαίνει να υφαίνω στον αργαλιό είναι 90 χρονών! Κάνει κανονικά όλες τις δουλειές της, συντηρεί τους κήπους και τα ζώα της κι άμα τη δεις να περπατάει είναι πιο περήφανη κι από νέα παιδιά. Δεν σταματάει όλη μέρα. Είναι σημαντικό επίσης ότι έτσι αντιμετωπίζονται οι ηλικιωμένοι κι από τις υπόλοιπες γενιές. Όχι ως “παροπλισμένοι γηραιοί” πλέον λόγω ηλικίας αλλά ως ενεργά άτομα που φέρουν τα ίδια καθήκοντα με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Κι έπειτα είναι και η φιλοσοφία τους για τη ζωή. Έχουν περάσει τόσες δυσκολίες κι έχουν ζήσει όλα τα χρόνια με στερήσεις, λόγω του απομακρυσμένου από την υπόλοιπη χώρα, έτσι που έχουν αναπτύξει ένα καθεστώς αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης. Δεν περιμένουν από κανέναν να τους “σώσει”, αλλά ό,τι χρειάζονται φροντίζουν να το παρέχουν μόνοι τους στον εαυτό τους και την οικογένειά τους.

Υπάρχουν μυστήρια και μύθοι γύρω από το νησί της Ικαρίας. Όπως, ας πούμε, ότι ποτέ δεν θα δεις τον φούρναρη αλλά θα αγοράσεις το ψωμί και θα φύγεις ή ότι τα μαγαζιά ανοίγουν νύχτα κ.α Ισχύουν;
Xρύσα: Τα πιο πολλά είναι αυτό που είπες… μύθοι. Αυτό ειδικά με τον φούρναρη το ακούω από κάθε νέο επισκέπτη (γελάει). Δεν ισχύουν, τουλάχιστον στην πρόσφατη εποχή, παλιότερα ίσως ναι. Ακόμη και αυτό για τα μαγαζιά, δεν είναι ότι θα ανοίξουν αυστηρά στις εννιά το πρωί αλλά θα ανοίξουν, ειδικά κατά την καλοκαιρινή περίοδο.

Κορίτσια περιγράψτε την καθημερινότητά σας, μία τυπική μέρα στην Ικαρία.
Δήμητρα: Το μαγικό που συμβαίνει στο νησί, τουλάχιστον αν αφεθείς στους ρυθμούς του, είναι ότι ποτέ μια μέρα δεν είναι ίδια με την επόμενη και ο χρόνος είναι μια απόλυτα σχετική έννοια. Μπορεί για παράδειγμα να περάσει μια μέρα και να έχεις ζήσει όσα θα μπορούσες να ζήσεις κάλλιστα σε τρεις μέρες. Κάποια από τις τυπικές δραστηριότητές μας μέσα στη μέρα ωστόσο παραμένει η φροντίδα των κήπων καθώς μένουμε σε ένα μεγάλο κτήμα.

Επίσης η ενασχόλησή μας με τη συγκομιδή φρούτων, άγριων χόρτων και βοτάνων και την παρασκευή τοπικών προϊόντων όπως μαρμελάδες, γλυκά, σαπούνια, κεραλοιφές και άλλα.

Εγώ περνάω και αρκετό μέρος του χρόνου μου υφαίνοντας στον αργαλειό. Επίσης, μια μεγάλη μας αγάπη την οποία και εξασκούμε συχνά είναι η ενασχόλησή μας με παραδοσιακούς χορούς. Το γεγονός ότι εδώ αυτό το κομμάτι της παράδοσης είναι ακόμη ενεργό και στηρίζεται από όλον τον κόσμο του νησιού, μας έκανε να μοιραζόμαστε αυτή την όμορφη δραστηριότητα σε σεμινάρια, κυρίως μέσα στο καλοκαίρι. Ωστόσο ενδιαφερόμαστε να το πράξουμε συστηματικά και ο τόπος εδώ έχει πολλά να προσφέρει προς αυτή την κατεύθυνση.

Η ζωή το καλοκαίρι στο νησί είναι ωραία και πολυάσχολη. Τον χειμώνα;
Xρύσα: Εξαρτάται από ποια οπτική θα το δεις… Για μένα η ζωή το καλοκαίρι δεν είναι ό,τι καλύτερο, με την έννοια ότι έχει τόσο πολύ κόσμο που πολλές φορές δεν μπορείς να ευχαριστηθείς μια βόλτα ή μια βουτιά στην παραλία, ενώ και οι ντόπιοι χάνονται λόγω της εντατικής καλοκαιρινής περιόδου κατά την οποία δουλεύουν πολλαπλάσια σε σχέση με τον χειμώνα.

Τον χειμώνα οι ρυθμοί πέφτουν, η συναναστροφή με τους ανθρώπους είναι πιο εύκολη και ουσιαστική. Η Ικαρία έχει αρκετό νέο κόσμο που μένει καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου, με αποτέλεσμα να έχει ένα σωρό πράγματα που θα μπορούσε κανείς να ασχοληθεί, από διάφορα είδη γυμναστικής και χορού μέχρι θέατρο και μουσική. Έτσι και για μας, ο πρώτος χειμώνας πέρασε πολύ γρήγορα, οι ασχολίες ήταν πολλές, τόσο που δεν βρίσκαμε και χρόνο να κάνουμε όλα όσα θέλαμε.

«Συμβουλές για περιήγηση»
Δήμητρα: Αγαπημένες μας παραλίες… Σίγουρα οι Σευχέλλες λίγο πριν το χωριό του Μαγγανίτη. Το Ιερό, όπου βρίσκει κανείς την σπηλιά που γεννήθηκε ο Διόνυσος και ο Άγιος Γεώργιος λίγο μετά το χωριό Φάρος στο νότιο κομμάτι του νησιού. Η παραλία του Να, όπου συναντάμε τον ναό της Ταυροπόλου Αρτέμιδος. Αγαπημένο μέρος για ηλιοβασίλεμα είναι το χωριό της Αρέθουσας καθώς και το οινοποιείο που βρίσκεται στον Προφήτη Ηλία στην περιοχή των Ραχών και πολλά πολλά ακόμα που θα βρει ο καθένας μέσα από το δικό του ταξίδι στο νησί.

Για το πιο νόστιμο, παραδοσιακό φαγητό..
είναι σίγουρο ότι στην Ικαρία θα μπορέσεις να φας ποιοτικό φαγητό στην πλειοψηφία των μαγαζιών που θα επισκεφτείς. Πολλά εστιατόρια χρησιμοποιούν και ντόπια υλικά που προσδίδουν στη νοστιμιά των φαγητών τους. Ένα Ικαριώτικο φαγητό που θα βρεις σχεδόν παντού και αξίζει να δοκιμάσεις είναι το σουφικό, μια έκδοση του τουρλού λαχανικών, αλλά πολύ πιο γευστική.

Δήμητρα: Το Ικαριώτικο πανηγύρι…Πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό θεσμό που χαρακτηρίζει το νησί και ισχύει ακόμα και σήμερα, αν και κάπως αλλοιωμένος, αν θα μπορούσε να πει κανείς, από τον ανεξέλεγκτο τουρισμό κυρίως το μήνα Αύγουστο. Είναι το πρώτο πράγμα το οποίο θα συναντήσει κανείς σαν πληροφορία ψάχνοντας για την Ικαρία.

Υπάρχει όμως κάτι βαθύτερο από αυτά που ακούγονται για τα Ικαριώτικα πανηγύρια- ότι δηλαδή πρόκειται για γλέντια μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και οι άνθρωποι γλεντάνε, πίνουν και χορεύουν! Προφανώς ο χορός και η μουσική κατέχουν σημαντική θέση σε ένα πανηγύρι. Πηγαίνοντας, όμως, λίγο πίσω στον χρόνο, το Ικαριώτικο πανηγύρι ήταν ένας τόπος συνάντησης και ζύμωσης σχέσεων των ανθρώπων από διαφορετικά χωριά του νησιού. Ήταν μια αφορμή να συναντηθούν συγγενείς ή και φίλοι και να γιορτάσουν όλοι μαζί, όταν λόγω των μεγάλων αποστάσεων μεταξύ των διαφόρων χωριών δεν γινόταν αυτό τακτικά. Αλλά το πιο σημαντικό στοιχείο των πανηγυριών είναι ότι διοργανώνονταν -και αυτό συνεχίζει μέχρι και σήμερα- από τον εκάστοτε σύλλογο του χωριού και τα έσοδα χρησιμοποιούνται για έργα και εγκαταστάσεις που χρειάζονται, ώστε το κάθε χωριό να διατηρεί την αυτονομία του. Επίσης μέρος των εσόδων παραμένει στο ταμείο και είναι προς διάθεση χωριανών που έχουν ανάγκη οικονομικής ενίσχυσης. Μεγάλη απόδειξη της αυτονομίας του νησιού και της αλληλεγγύης που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους εδώ!

Τι οφείλω να κάνω ως τουρίστας αν θέλω να ζήσω για λίγο ως γνήσιος Ικαριώτης;
Χρύσα:Στην Ικαρία προτιμούμε τον όρο επισκέπτης και όχι τουρίστας, καθώς ενέχει μια αρνητική χροιά, ενώ αντιθέτως, επισκέπτης είναι κάποιος που σέβεται τον τόπο και έρχεται με όρεξη να τον εξερευνήσει. Νομίζω πως είναι λίγο δύσκολο να ζήσει κανείς ως ντόπιος μέσα σε μια εβδομάδα που επισκέπτεται το νησί, καθώς αυτό έρχεται με τη ζύμωση με τους ανθρώπους, αλλά αν έπρεπε να κάνει κανείς κάτι, αυτό θα ήταν σίγουρα να συναντήσει ντόπιους, να μιλήσει μαζί τους και να έχει τα αυτιά του ανοιχτά σ’ αυτά που του λένε και του διηγούνται. Οι Ικαριώτες είναι πολύ ανοιχτοί άνθρωποι και από την πρώτη στιγμή θα αρχίσουν να σου διηγούνται ιστορίες του τόπου τους.

Το πιο απόκρυφο μονοπάτι για πεζοπορία, πού βρίσκεται;
Δήμητρα: Μονοπάτια να θες! Η Ικαρία είναι ολόκληρη ένα ατελείωτο δίκτυο μονοπατιών που δεν τελειώνει πουθενά! Κι ο καθένας που έχει όρεξη για περιπέτεια προσθέτει το λιθαράκι του ανακαλύπτοντας κι άλλες κρυμμένες μαγικές τοποθεσίες! Όρεξη να περπατάς θέλει η Ικαρία. Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά θα έλεγα είναι η κορυφογραμμή του Αθέρα- του βουνού της Ικαρίας- το οποίο βέβαια δεν μπορείς να κάνεις σε μια μέρα, θέλει σίγουρα τρεις. Θα σε συνεπάρει και θα σε κάνει να νιώσεις δέος. Νιώθεις να βρίσκεσαι στην άκρη του κόσμου και σε διακατέχει ένα μαγικό αίσθημα ελευθερίας.

«Η Φιλοσοφία»
Δήμητρα: Αυτό που μας οδήγησε στο νησί ήταν αρχικά η αναζήτηση ενός διαφορετικού τρόπου ζωής, πιο απλού, πιο λιτού. Απαλλαγμένο από πλαστές ανάγκες και τους τρελούς ρυθμούς μιας σύγχρονης κοινωνίας που δεν σου αφήνει χώρο και χρόνο να αναλογιστείς βασικές έννοιες της ύπαρξής σου.

Απλά και μόνο γιατί όλα πρέπει να γίνονται γρήγορα, γιατί κάθε λεπτό που περνάει ισοδυναμεί με κάποιο χρηματικό ποσό που είτε χάνεται, είτε κερδίζεται. Θέλαμε να δουλέψουμε πάνω στην αυτάρκειά μας και να δούμε τι σημαίνει να περιορίζεις τις ανάγκες σου στα τελείως απαραίτητα, να παρακάμπτεις σε όσα περισσότερα πράγματα είναι δυνατόν το ανταλλακτικό μέσο που ονομάζουμε χρήμα, να σέβεσαι και να ζεις σε αρμονία με τη φύση και να εισπράττεις αυτά που απλόχερα μπορεί να σου προσφέρει. Και πώς μέσα απ’ όλο αυτό μπορείς να αποκτήσεις μεγαλύτερη αυτογνωσία και να αναβαθμίσεις την ποιότητα της ζωής σου -όχι σε επίπεδο ανέσεων αλλά στην ουσία της.
Xρύσα: Η επιλογή της Ικαρίας έγινε κυρίως λόγω της αίσθησης που μας άφηνε το νησί από όλες τις ιστορίες που ακούγαμε γι’αυτό.