Yayoi Kusama: Infinity Mirrors

Αναμφισβήτητα η πιο πολυσυζητημένη έκθεση της χρονιάς, με εισιτήρια που εξαντλήθηκαν στο πρώτο λεπτό τις φορές που το Μουσείο Τέχνης του Οντάριο (Art Gallery of Ontario, AGO) άνοιξε τις ηλεκτρονικές πωλήσεις. Για όσους φαν δεν στάθηκαν τυχεροί, το ΑGO εξέδιδε περιορισμένο αριθμό εισιτηρίων καθημερινά στις 10 π.μ., και σύμφωνα με εργαζομένους του μουσείου, οι φαν άρχιζαν να συγκεντρώνονται καθημερινά ακόμα και από τις 5 π.μ. παρά τις καιρικές συνθήκες, για τις οποίες φημίζεται ο Καναδάς.

Το αναφέρω αυτό γιατί αποφάσισα να επισκεφτώ το Μουσείο σε μέρα που προβλεπόταν ισχυρή ανεμοθύελλα, ούσα βέβαιη ότι κανείς σώφρων άνθρωπος δε θα άφηνε το σπίτι ή τη δουλειά του για καμία έκθεση. Σκοπεύοντας να φτάσω (σχετικά) νωρίς και φυσικά μη προβλέποντας τη μία ώρα καθυστέρηση στο τρένο – λόγω των καιρικών συνθηκών – έφτασα στο μουσείο λίγο πριν τις 9 π.μ. για να αντικρύσω αυτό που φαινόταν ως μια ατελείωτη ουρά (βλ. βίντεο αμέσως παρακάτω). Τελικά, ύστερα από δυόμιση ώρες αναμονή, ήμουν από τους τελευταίους 10 που αγόρασαν ένα από τα 280 εισιτήρια διαθέσιμα για εκείνη τη μέρα. Κοιτάζοντας πίσω μου την απαράμιλλη ουρά να χάνεται πίσω από το μουσείο, αναρωτιόμουν αν άξιζε η έκθεση όσο τη διαφήμιζαν.

Βίντεο, έξω από το Μουσείο Τέχνης του Οντάριο

 

Τι ήξερα, όμως για τη Yayoi Kusama πριν τη συγκεκριμένη έκθεση; Πολύ λίγα προφανώς: Σύγχρονη Ιαπωνίδα καλλιτέχνις, γνωστή για τις πουά ή φαλλικού σχήματος δημιουργίες της και τις εκθέσεις γυμνού σε δημόσιους χώρους. Τι έμαθα με αφορμή αυτή την έκθεση; Ότι για την Κουσάμα η τέχνη κατέστη μηχανισμός επιβίωσης στην προσπάθεια να αντιμετωπίσει τις παραισθήσεις που άρχισε να βιώνει από μικρή ηλικία, κυρίως όμως τον φόβο της για τη σεξουαλική συνεύρεση, επακόλουθο του τραύματος που υπέστη παρακολουθώντας τον πατέρα της κατά τις εξωσυζυγικές του περιπέτειες κατά προτροπή της μητέρας της. Μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 1958, όπου αποτέλεσε μέλος της εκεί αβαν-γκάρντ σκηνής με έργα επηρεασμένα αρχικά από το ποπ-αρτ κίνημα, ενώ αργότερα από την κουλτούρα των Χίπις. Επέστρεψε στην Ιαπωνία το 1973, όπου από το 1977 ζει οικειοθελώς σε ψυχιατρική κλινική όπου συνεχίζει να παράγει έργα και σουρεαλιστική ποίηση.

Η έκθεση ήταν πολύ όμορφα δομημένη γύρω από τα κεντρικά σημεία ενδιαφέροντος, που δεν ήταν άλλα από τα τοποθετημένα με χρονολογική σειρά μικρά δωμάτια στολισμένα με καθρέφτες δίνοντας την εντύπωση του απέραντου. Ο χρόνος που επιτρεπόταν να περάσεις σε κάθε σχετικό δωμάτιο δεν ξεπερνούσε τα 30 δευτερόλεπτα το πολύ 3-4 άτομα τη φορά – με υπαλλήλους του μουσείου να ρυθμίζουν αυστηρά την προσέλευση βάσει χρονομέτρου – ενώ η αναμονή για την είσοδο στο καθένα μπορούσε να φτάσει τα 30 λεπτά.

Ο χρόνος, ωστόσο, περνούσε ευχάριστα διαβάζοντας τα εκθέματα για τη ζωή και τα έργα και τα αποφθέγματά της.

Phalli’s Field (1965)
To Phalli’s Field αποτελεί το πρώτο δωμάτιο της Κουσάμα με καθρέφτες σε παρόμοια διαρρύθμιση και μαρτυρά τη στροφή της από τη ποπ-αρτ στη σουρεαλιστική τέχνη.

Η Κουσάμα προσφέρει έτσι στον επισκέπτη την ευκαιρία να βιώσει την ψευδαίσθηση του απέραντου ενώ εξερευνά το τι σημαίνει να είναι θνητός, προτρέποντάς τον επίσης να γιορτάσει τη ζωή και να αναλογιστεί το μετέπειτα. Τα συγκεκριμένα δωμάτια προσκαλούν τους επισκέπτες να συμμετάσχουν στην εξερεύνηση του χώρου και του χρόνου, εμπνέοντάς τους να αναθεωρήσουν την αντίληψή τους για τη σχέση με τον κόσμο γύρω τους και το σύμπαν. Αυτό που προσπαθεί να αποτυπώσει η Κουσάμα με τις πουά δημιουργίες της είναι η πεποίθησή της ότι η γη είναι μια κουκίδα ανάμεσα σε εκατομμύρια αστέρια στο σύμπαν.

Το συγκεκριμένο δωμάτιο αναπαριστά την παροδικότητα της ανθρώπινης ζωής. Για την Κουσάμα η εξάλειψη του σώματος – όπως χάνεται εδώ ανάμεσα στα φώτα και το σκοτάδι – παροτρύνει τον επισκέπτη να αναλογιστεί την εμπειρία του θανάτου και την πιθανότητα της μετέπειτα ζωής.

Το έργο αυτό θυμίζει την Ιαπωνική τελετή toro nagashi, κατά την οποία χάρτινα φανάρια πλέουν σε ένα ποτάμι για να καθοδηγήσουν αρχαία πνεύματα στον τόπο αναψυχής. Σήμερα η τελετή λαμβάνει χώρα συχνά για να τιμήσει τα θύματα από την ατομικές βόμβες που ερρίφθησαν στις Ιαπωνικές πόλεις, τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι από τις Η.Π.Α. το 1945.

The Dots Obsession- Love Transform into Dots

Η έκθεση ολοκληρώνεται με το Obliteration room όπου οι επισκέπτες μπορούν να κολλήσουν τα κυκλικά αυτοκόλλητα όπου επιθυμούν μέσα στο χώρο.

Το All the Eternal Love I Have for the Pumpkins room ήταν το μόνο δωμάτιο που δεν επιτρεπόταν η φωτογράφιση, και η μοναδική ίσως ευκαιρία για τους επισκέπτες να εστιάσουν περισσότερο στην εμπειρία κι όχι στην αποτύπωσή της.

Συνολικά ήταν μια πολύ δυναμική έκθεση, με επιρροή και ερωτήματα που σε ακολουθούν κι αφότου αποχωρήσεις από το μουσείο.