Βεργίνα: Επίσκεψη στο Μουσείο Βασιλικών Τάφων των Αιγών

Το καινούριο επιτοίχιο ημερολόγιο ήταν γυρισμένο στην ημέρα της Κυριακής. Η τελευταία μέρα των φετινών χειμερινών διακοπών μας πριν γυρίσουμε στους ρυθμούς της καθημερινότητας. Βάλαμε ξυπνητήρι, φάγαμε χορταστικό πρωινό με χωριάτικη σπιτική τυρόπιτα και φυσικό χυμό πορτοκάλι, ντυθήκαμε ζεστά και ετοιμάστηκαμε να επισκεφτούμε τους Βασιλικούς τάφους στη Βεργίνα.

Η πρώτη Κυριακή κάθε μήνα έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια ως ημέρα με δωρεάν είσοδο σε πολλά μουσεία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει κάποιος τους θησαυρούς που φιλοξενούνται σε κάθε χώρο έκθεσης χωρίς την πληρωμή του εισιτηρίου.
Κι εμείς αποφασίσαμε να επωφεληθούμε από αυτή την πρωτοβουλία.

Αν και οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν ιδανικές, η έλευση του κοινού ήταν μεγάλη. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, παιδικά καρότσια και χαμογελαστοί ξεναγοί κατέκλυσαν το Μουσείο των Βασιλικών Τάφων στη Βεργίνα.

Είναι η τέταρτη φορά που επισκέπτομαι αυτόν τον εκθεσιακό χώρο. Για κάποιον που γεννήθηκε ή κατοικεί στην κοντινή Βέροια το πέρασμα από το μουσείο είναι σχεδόν υποχρεωτικό ήδη από τα μαθητικά χρόνια.

Η ιδιαιτερότητα αυτού του μουσείου είναι ο χαμηλός φωτισμός που επικρατεί στον χώρο έκθεσης των ευρημάτων. Το μουσείο χτίστηκε και διαμορφώθηκε ώστε να φιλοξενήσει τα ευρήματα των τάφων ακριβώς δίπλα από το σημείο εκταφής τους. Έτσι ο ίδιος χώρος της ανασκαφής διαμορφώθηκε σε έναν υπέροχο εκθεσιακό χώρο και τα ευρήματα βρίσκονται στο πραγματικό τους μέρος.

Ελεγχόμενη θερμοκρασία και υγρασία, σε συνδυασμό με τον χαμηλό φωτισμό, επιτρέπουν τόσο τη διατήρηση των εκθεμάτων όσο και την ανάδειξη της μοναδικής ομορφιάς τους.

Ο λόφος, ο χωμάτινος τύμβος διαμέτρου 110μ και ύψους 12μ, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού της Βεργίνας, παλαιότερα Αιγών, πρώτης πρωτεύουσας του Μακεδονικού βασιλείου, έγινε αντικείμενο ανασκαφής τη δεκαετία του ’70 από τον αρχαιολόγο Μανώλη Ανδρόνικο.

“Αυτός ο τεχνητός λόφος είναι αναντίρρητα ο ωραιότερος τύμβος της Μακεδονίας (…) Σε αυτά τα μακεδονικά μνημεία (…) δεν υπάρχουν μονάχα μερικά λείψανα αρχαία που μπορούμε να αποκαλύψουμε: υπάρχει η ζωή και η ιστορία ενός λαού που θα την ξαναβρούμε“, γράφει ο Γάλλος αρχαιολόγος L. Heuzey που επισκέφτηκε την περιοχή τον 19ο αιώνα.

Ο Μανώλης Ανδρόνικος και η ομάδα του έφεραν στο φως πολύτιμα αντικείμενα του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου και συνετέλεσαν καθοριστικά στην άψογη διατήρησή τους.

Σήμερα στο μοντέρνο μουσείο της Βεργίνας υπάρχουν τέσσερις τάφοι και τα υπόγεια θεμέλια ενός ιερού, το “Ηρώων”, αφιερωμένο στον Βασιλιά Φίλιππο Β’. Οι δύο από αυτούς δυστυχώς έχουν συλληθεί με αποτέλεσμα να χαθούν τα πολύτιμα προσωπικά αντικείμενα που ήταν θαμμένα καθώς και σημαντικές πληροφορίες για την ταυτότητα των ιδιοκτητών τους.

Ωστόσο υπολογίζεται ότι τουλάχιστον ο ένας από αυτούς ανήκει σε κάποιο μέλος της βασιλικής οικογένειας.

Οι άλλοι δύο τάφοι αξιολογούνται ότι ανήκουν στον βασιλιά της αρχαίας Μακεδονίας Φίλιππο Β‘, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και στον γιο του μεγάλου στρατηλάτη και της Ρωξάνης, Αλέξανδρο Δ’. Αν και στο παρελθόν έχουν εκφραστεί πολλές αμφιβολίες και ενστάσεις ως προς την ιδιοκτησία του βασιλικού τάφου του Φιλίππου Β’ μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποια διαφορετική τεκμηριωμένη επίσημη ανακοίνωση.

Ο βασιλικός τάφος του Φιλίππου Β’ αποτελείται από έναν προθάλαμο και έναν κύριο θάλαμο, όπου βρέθηκαν τα προσωπικά του αντικείμενα του και ο σκελετός.

Στον προθάλαμο εκτιμάται ότι βρέθηκαν τα οστά της τέταρτης γυναίκας του, της Θράκισσας πριγκίπισσας Μήδας. Η ίδια σε νεαρή ηλικία, ακολουθώντας τα ήθη και έθιμα του τόπου της, έτσι όπως καταγράφονται και από τον ιστορικό Ηρόδοτο, αποφασίζει να αυτοκτονήσει για να ακολουθήσει τον σύζυγό της στις φλόγες της νεκρικής πυράς και στον Άδη, ως ένδειξη αιώνιας αφοσίωσης.

Τα πιο σημαντικά και εντυπωσιακά εκθέματα του μουσείου που βρέθηκαν στον κύριο θάλαμο του τάφου είναι η πανωπλία και ο οπλισμός του Φιλίππου Β’,

καθώς και η λάρνακα με το ολόχρυσο στεφάνι που βρέθηκε μέσα της.

” Και τότε (όταν ανοίχθηκε η σαρκοφάγος) είδαμε κάτι που ήταν αδύνατο να φανταστώ, (…) μια ολόχρυση λάρνακα με ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι στο κάλυμμά της.

Τη βγάλαμε από τη σαρκοφάγο, την αποθέσαμε στο δάπεδο και την ανοίξαμε. Τα μάτια όλων άνοιξαν διάπλατα και η αναπνοή μας είχε κοπεί (…). Όλα έδειχναν πως είχαμε βρει έναν βασιλικό τάφο κι αν η χρονολόγηση που δίναμε στα ευρήματα ήταν σωστή, όπως φαινόταν, τότε… Δεν τολμούσα να το συλλογιστώ. Για πρώτη φορά ένιωσα μια δυνατή ανατριχίλα, κάτι σαν ηλεκτρικό ρεύμα να διαπερνά τη ραχοκοκαλιά μου. Αν λοιπόν η χρονολογία… και αν ήταν βασιλικά λείψανα…. τότε είχα κρατήσει στα χέρια μου τα οστά του Φιλίππου; Ήταν τρομακτικό, αδύνατον να το αντέξει ο νους μου.” Μανώλης Ανδρόνικος, 1984

Την ίδια ανατριχίλα νιώθει κάθε επισκέπτης σε αυτό το σημείο. 313 λεπτεπίλεπτα, μικρά, ολόχρυσα λουλούδια στολίζουν το περίγραμμα του στεφανιού και μαγεύουν τον κάθε επισκέπτη.

Ένα στεφάνι βελανιδιάς μαζί με τους καρπούς του κρέμεται σαν προσκέφαλο πάνω στη λάρνακα. Καλλιτεχνική δεξιοτεχνία, λεπτομέρεια, διαχρονική ομορφιά. Ένα στεφάνι άξιο ενός βασιλιά. Μπροστά στο τζάμι που προστατεύει τα εκθέματα συλλογίζομαι ότι θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί τη βιτρίνα ενός ακριβού κοσμηματοπωλείου στις μέρες μας.

” Όταν κάηκε το σώμα συνέλεξαν με μεγάλη προσοχή όλα τα οστά και τα έπλυναν με κρασί. Άπλωσαν το πορφυρό ύφασμα στον πυθμένα της χρυσής λάρνακας, που θα υπήρχε στο βασιλικό θησαυροφυλάκιο, τοποθέτησαν προσεκτικά και με τάξη τα οστά, πρώτα των ποδιών, στη συνέχεια του κορμού και την κορυφή του κρανίου και τα σκέπασαν με τον πορφύρα. Επάνω σε αυτά απέθεσαν διπλωμένο το χρυσό στεφάνι, έκλεισαν τη λάρνακα στη μαρμάρινη σαρκοφάγο, που είχε κι αυτή ετοιμαστεί όσο γινόταν πιο γρήγορα. Τέλος τοποθέτησαν μπροστά από αυτήν την ξύλινη κλίνη και ολόγυρα τον οπλισμό και τα υπόλοιπα σκεύη, έκλεισαν τη βαριά μαρμάρινη θύρα του θαλάμου και άφησαν να πέσει η σφήνα που θα κλείδωνε για πάντα.” Μανώλης Ανδρόνικος, 1984

Σε λίγα μόλις μέτρα απόστασης από τον τάφο του Φιλίππου Β’ βρίσκεται ο τάφος ΙΙΙ. Είναι λίγο μικρότερος σε διαστάσεις από τον προηγούμενο με ένα κύριο θάλαμο και ένα προθάλαμο κι αυτός. Εδώ πιθανολογείται ότι ενταφιάστηκε ο έφηβος Αλέξανδρος Δ’ γιος του Μέγαλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης που δολοφονήθηκε μαζί της μόλις σε ηλικία 13 χρόνων  στη Αμφίπολη.

Το μουσείο των Αιγών ήταν από τα πρώτα μουσεία που επισκέφτηκα ως παιδί, ως έφηβος, ως φοιτήτρια και τώρα ως μαμά. Με μάγεψε από την πρώτη επίσκεψη στο μακρινό 1993 της ίδρυσής του και κάθε φορά μου χαρίζει υπέροχες ξεναγήσεις. Μικρό, καλοδιατηρημένο, γεμάτο με θησαυρούς ανεκτίμητης αξίας μιας άλλης εποχής. Σας προτρέπω με την πρώτη ευκαιρία να το επισκεφτείτε! ( https://www.aigai.gr/ )

Μέχρι την επόμενη διαδικτυακή συνάντησή μας να περνάτε όμορφα. Καλή σας μέρα!